ŽANR: istorija/avantura
ZEMLJA: SAD
PISAC:Majkl Krajton
ORIGINALNI NAZIV: Eaters of the Dead: The Manuscript of Ibn Fadlan Relating His Experiences with the Northmen in AD 922
GODINA IZDAVANJA: 1976.
OCJENA: 7
Kažu da se Ernest Hemingvej kladio s prijateljima piscima da može napisati najkraću priču u šest riječi i tako je nastala ona popularna kratka priča: “Prodaju se: Dječje cipelice. Nikada nošene.” Ta anegdota nikada nije dokazana i vrlo vjerovatno Hemingvej nije imao nikakve veze s njom, ali zato pouzdano znamo da je zbog opklade s prijateljem, Majkl Krajton sjeo i napisao roman i gle čuda, pobijedio.
Naime, Krajton je imao prijatelja koji je tvrdio da je Beovulf, između ostalih drevnih knjiga, veoma dosadno štivo i da današnjim čitateljima jednostavno nije zanimljivo. Čovjek je čak držao i predavanje o tome. Krajton je rekao da Beovulf nije dosadan i da ga samo treba drugačije predstaviti današnjoj publici pa se odlučio opkladiti da to može uraditi. Tako je nastao roman punog naziva Žderači mrtvih: Rukopis Ibn Fadlana o njegovim iskustvima sa Sjevernjacima 922. Ljeta Gospodnjeg.
1999. je pretvoren u film pod nazivom Trinaesti ratnik (The 13th Warrior, 1999.), koji je svojevremeno bio potop na kino blagajnama i kod kritičara, meni veoma zanimljiv i drag film, koji prilično vjerno prenosi duh romana. Inače je film snimljen u dvije verzije, jer prvobitnom verzijom Džona Mektirnana, Krajton nije bio zadovoljan pa je uzeo stvari u svoje ruke i snimio posve novi film promijenivši cijelu atmosferu filma.
Sam roman je napisan u prvom licu, zaista kao putopis Ahmeda Ibn Fadlana, ambasadora kalife Bagdada koji kreće do kralja Bulgara, ali usput završi kao dio vikinške grupe, kao izabrani 13. član u borbi protiv zla čije se ime ne spominje i tako odlazi na daleki Sjever. Interesantan je to roman, zanimljive naracije koja se sastoji uglavnom od samog pripovjedanja Ibn Fadlana, ali i komentara prevoditelja i naratora (u ovom slučaju Krajtona), a pošto je Krajton bio poznat kao autor prilično potkovan znanjem o određenoj temi koju bi pisao u tom periodu, teško je ne povjerovati u autentičnost samog djela i vjerovatno ćete se naći na Googleu poslije čitanja, provjeravajući činjenice.
Sam ep o Beovulfu je isprepleten kroz materiju nakon prva tri poglavlja, koja će vas možda čak i odbiti od samog romana. Beovulf je Bulivif, vođa vikinške družine, koji ide na sjever do kralja čije dvore opsjedaju čudovišta po imenu vendoli koje vodi njihova majka. U epu o Beovulfu, to je čudovište Grendel i njegova majka. Još je tu elemenata samog epa o Beovulfu, ali ostavit ću to vama da pronađete.
Sam lik Ahmeda Ibn Fadlana je istorijski i njegov putopis zaista postoji, ali je toliko iscjepkan da ga je nemoguće naći u cijelosti. Krajton stoga samo prva tri poglavlja bazira na njegovom rukopisu i susretima sa raznim narodima i opisima istih. Zahvaljujući Krajtonovom pripovjedačkom daru, zaista je teško reći gdje prestaje pravi putopis, a počinje fikcija.
Lijepo ovdje Krajton isprepliće istorijske činjenice i drevni ep te nam donosi Beovulfa u jednom novom ruhu, a opet tako prepoznatljivom.
Zanimljiv je taj kulturološki susret dviju potpuno različite kulture i njihovo postepeno učenje jednih o drugima i prihvatanje i međusobni respekt. Kada bi samo svi bili poput Ibn Fadlana, Bulivifa i drugih Vikinga.
Nestandardan način pripovjedanja je nešto što bi moglo odbiti neke ljude jer u biti čitate putopis s elementima akcije i fantastike, pa čak i horora u nekim trenucima, ali upravo to i daje dodatnu čar ovom romanu. Krajton je ovim još jednom pokazao da mu žanrovski okviri nisu problem i s lakoćom se prebacuje iz žanra u žanr, te vlada gdje god se pojavi. Možda je poznat po rupama i nedosljednostima u određenim stvarima, ali mu se dar za pripovjedanje ne može osporiti i poslije svake njegove knjige vam bude žao što ste je pročitali tako brzo.